Araç değer kaybı tazminatından kabaca bahsedecek olursak, aracın kazaya karışmadan önceki fiyatı ile kazaya karıştıktan sonraki fiyatı arasında fark oluşması durumunda talep edilebilen bir tazminat türüdür. Bu tazminat türü, araç sahiplerinin meydana gelen kaza sonucu araçlarını daha düşük bir fiyata satmasının ve bununla yetinmesinin önüne geçmektedir.
Kanunlarımızda hala daha net bir tanımı bulunmayan değer kaybı tazminatı istenebilmesi birtakım şartların varlığı halinde söz konusu olabilmektedir. Bu şartlar;
- Çift taraflı bir kaza olması şartı
Araç malikinin ihmali sonucu sert bir cisime çarptıktan sonra araç değer kaybı tazminatı talep edilemeyecektir. Değer kaybı tazminatını talep edebilmek için iki veya ikiden fazla aracın bir kazaya karışması gerekmektedir.
- Mağdur olan aracın, meydana gelen kazada %100 kusurlu olmaması şartı
Mağdur olan araç, meydana gelen kazaya %100 kendi kusuru ile sebebiyet vermiş ise bu durumda aracında oluşan değer kaybını talep edemeyecektir. Mağdur aracın tam kusurlu olmadığı takdirde ise, karşı tarafın kusuru oranında değer kaybı tazminatını talep edebilecektir.
- Meydana gelen kaza sebebiyle araçta hasar oluşması ve bu hasarın onarılması şartı
Kaza sonrası, araçta hasar oluşması ve bu hasarın giderilmesi yani onarılması gerekmektedir. Ancak onarıldıktan sonra araçta değer kaybı söz konusu olabilecektir. Mağdur araç onarıldıktan sonra belgelerin eksiksiz olarak alınmasına özen gösterilmelidir. Bahsi geçen belgelerin tam olması, hem zaman bakımından hem de değer kaybının tarafınıza eksiksiz olarak ödenmesi bakımından önem arz etmektedir.
- Meydana gelen kaza sonucu araçta oluşan hasarın ve onarımın, daha önceki başka bir kaza sebebiyle ortaya çıkmamış ve onarılmamış olması şartı
Kaza sonucu mağdur olan araç, daha önce bir veya birkaç kazaya karışıp, bu kazalardan dolayı aynı yerden hasar aldıysa ve onarıldıysa son kaza nezdinde değer kaybı tazminatı talep edemeyecektir. Kısaca anlatmak gerekirse, araçta meydana gelen hasarın ve onarımın yeni ortaya çıkmış olması gerekmektedir.
Hangi Araçlar Değer Kaybı Tazminatı Talep Edemez?
- Mini onarımların söz konusu olduğu ve aracın ikinci el piyasasında ekonomik olarak bir düşüş yaratmayacak onarımların olması halinde araç değer kaybı tazminatı istenemeyecektir.
- Çekme belgeli veya hurda belgeli araçlarda değer kaybı tazminatı istenemeyecektir.
- 01/04/2020 tarihinde yapılan değişiklikler kapsamında, tekerlekli, paletli, zırhlı toplumsal müdahale araçları, belediye otobüsleri, yol süpürme araçları, itfaiye araçlarında meydana gelen hasarlar yine değer kaybı tazminatının konusu olamayacaktır.
- Türkiye’de bulunan yabancı plakaya sahip araçların da kazaya karışması sonucunda meydana gelecek hasarlardan dolayı değer kaybı tazminatı istenemeyecektir.
Değer Kaybı Tazminatı İçin Kilometre ve Yaş Sınırlaması Var Mıdır?
20/03/2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan ve 01/04/2020 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile araç kilometre ve yaş sınırı kaldırılmıştır. Burada dikkat çekilmesi gereken husus, aracın değer kaybetmesine sebebiyet veren kazanın 01/04/2020 tarihinde önce olması gerektiği değil, zorunlu mali sorumluluk sigortasının bu tarihten sonra yapılmış olması gerektiğidir. 01/04/2020 tarihinden sonra yapılan sigorta poliçesi varsa, aracın o an ki yaşı ve kilometresi önem arz etmeyecektir.
Bununla birlikte, 01/04/2020 tarihi itibariyle yürürlüğe giren başka bir hususa da dikkat çekmek isteriz. Bahsi geçen tarihten itibaren, araçta meydana gelen maddi hasarın, aracın rayiç bedelinin %2’sinin altında kalması halinde, değer kaybı tazminatı araçta meydana gelen maddi hasarın tutarını aşamayacaktır. Burada da yine kaza tarihi değil, poliçe tarihi önem taşımaktadır.
Araçta Oluşan Değer Kaybı Kimden ve Ne Şekilde Talep Edilmektedir?
Değer kaybı tazminatı, meydana gelen trafik kazasında kusuru bulunan tarafın sigorta şirketinden talep edilmelidir. Talep olmadan sigorta şirketi bu hususu re’sen gözetmez ve mağdur araç sahibine değer kaybı tazminatını kendiliğinden ödemez. Değer kaybı tazminatında temel prosedür, kusursuz olunan kısmın veya kusur oranında indirim yapılmış olan kısmın talep edilmesidir. Değer kaybı tazminatının talep edilebileceği sorumlular:
- Karşı tarafın sigorta şirketi
- İşleten sıfatı sebebiyle araç maliki
- Araç sürücüsü (Aracı o an kullanan kişi/Kazaya sebebiyet veren kişi)
Bu üç sorumlu arasında bir öncelik durumu söz konusu değildir. Üçü de müştereken ve müteselsilen sorumludur. Araç malikinin veya araç sürücüsünün değer kaybı tazminatı ödemesi durumunda kendi sigorta şirketlerine rücu ettirmesi haklı saklıdır. Sigorta şirketinin sorumluluğu bu anlamda sınırsız sorumluluk kapsamında bulunmaktadır.
Sigorta poliçelerinde her yıl rakamsal üst limit belirlenmektedir. Bu üst limit, sigorta şirketinin maksimum ödeyeceği miktarı yansıtmaktadır. O zaman akıllara şu soru gelecektir:
Çift taraflı gerçekleşen kaza sonucu, arabam 30.000 TL hasar görmüş ve değer kaybı da 15.000 TL olmuş olsun. (2021 yılında üst limitin 43.000 TL olduğunu varsayarak cevaplayalım.)
Bu durumda, sigorta şirketi 30.000 TL’yi ödedi diyelim. Geriye ödeyebileceği 13.000 TL kaldı. Fakat değer kaybı tazminatı 15.000 TL idi. Sigorta şirketi, değer kaybı tazminatının 15.000 TL olduğunu kabul etse dahi benim üst limitim 43.000 TL diyerek 13.000 TL daha ödeme yapar ve geri kalan 2.000 TL’lik kısmı ödemez. Fakat, kalan 2.000 TL için hem araç malikine hem de araç sürücüsüne kusuru oranlarında başvurulabilmektedir.
Karşı tarafın sigorta şirketine başvururken gerekli belgelerin toplanması, eksiksiz gönderilmesi, sigorta şirketi ile sözlü ve yazılı iletişime geçilmesi, sigorta şirketinin ödemeyi kabul etmemesi akabinde sigorta tahkim komisyonuna başvurulmasında veya genel hükümlere göre açılacak olan davaların takibi adına bu sürecin bir avukat tarafından takip edilmesi, sürecin kesintiye uğramaması ve zaman kaybı olmaması için daha faydalı olmaktadır.